Historia Miłosławia sięga czasów starożytnych, o czym świadczą wydobyte na terenie miasta znaleziska archeologiczne, np. pozostałości pochówków z epoki neolitycznej, epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, ślady kultury łużyckiej i pomorskiej. Odkryto również ślady osadnictwa z okresu rzymskiego.
Na terenie obecnego miasta rozwijało się osadnictwo wczesnośredniowieczne. Miłosław był strategiczną osadą otoczoną pagórkami i mokradłami, a jej znaczenie potwierdza fakt utworzenia w niej parafii – przypuszczalnie już w XII w. Od drugiej połowy XIII w. osada należała do rodu Kotów herbu Doliwa, którzy przyjęli nazwisko Miłosławskich. Jednym z pierwszych jej dziedziców był Piotr Miłosławski, późniejszy kasztelan lądzki i poznański, który był świadkiem nadania Pyzdrom wsi Rataje. Fakt ten odnotowany został w dokumencie wydanym przez księcia Władysława Łokietka w 1314 r. Jest to pierwsza w historii pisana wzmianka o Miłosławiu.
Miłosław był wówczas wsią, która szybko się rozwijała dzięki korzystnemu położeniu na skrzyżowaniu traktów handlowych Poznań – Pyzdry i Września – Nowe Miasto. W 1382 r. odbył się tu zjazd szlachty wielkopolskiej, która sprzeciwiała się oddaniu korony polskiej po śmierci Ludwika Węgierskiego Zygmuntowi Luksemburskiemu. Stąd wywodzili się dwaj znamienici duchowni: Filip z Miłosławia – archidiakon poznański i kanclerz księcia Władysława Łokietka, który jako znakomity prawnik odegrał ważną rolę w procesie polsko-krzyżackim w latach 1320-1321, oraz Piotr z Miłosławia – autor kazań, stanowiących zabytek wczesnej polszczyzny z połowy XV w., w których zapisywał przysłowia i wydarzenia z życia ludu. W 1393 r. w dokumentach wymienia się plebana Dobrogosta. Istniejący w tym czasie w Miłosławiu kościół parafialny św. Jakuba był budowlą drewnianą, ufundowaną w końcu XIV w. przez Miłosławskich.
W dokumencie z 1397r. pojawia się postać tutejszego wójta Wacława, co świadczy o posiadaniu już przez Miłosław praw miejskich. Dokładna data ich nadania nie jest jednak znana. W 1458 r. miasto zobowiązano do wystawienia czterech zbrojnych na wyprawę malborską. Wobec piętnastu żołnierzy wysyłanych przez Wrześnię i dziesięciu z Nowego Miasta ówczesny Miłosław jawi się jako niewielkie miasteczko, które zresztą podupadło i powróciło do rangi wsi.
W 1487 r. Wojciech Górski herbu Łodzia, kasztelan lądzki i starosta wschowski, zamienił posiadane dobra w Jarocinie na Miłosław i przeniósł tu swą siedzibę. W XVI w. na terenie Miłosławia rozwijało się sukiennictwo. W 1539 r., staraniem nowych właścicieli, Piotra i Macieja Górskich, nastąpiła relokacja miasta na prawie magdeburskim. Herb Górskich na tle bramy symbolizującej prawa miejskie stał się herbem miasta. Z 1568 r. pochodzi pierwsza wzmianka o bramie. W mieście istniały wówczas trzy bramy: Pyzdrska, „Ku łazienkom” i trzecia od strony północnej, o bliżej nieznanej lokalizacji. Wszystkie rozebrano w drugiej połowie XVII w. Obwarowań jednak nie wzniesiono, a zadania obronne spełniały umocnienia ziemne i mokradła. Wraz z odnowieniem praw miejskich Miłosław zaczął intensywniej rozkwitać – pod koniec XVI w. stanowił znaczący ośrodek rzemiosła. W tym czasie istniały tu 53 warsztaty rzemieślnicze.
Na przełomie XVI i XVII w. miasto kilkakrotnie trawiły pożary. W 1572 r. wskutek pożaru zniszczone zostały 3/4 miejskiej zabudowy, natomiast w 1599 r. spłonęło niemal całe miasto. W obu pożarach ucierpiał też kościół, który za każdym razem został szybko odbudowany. W połowie XVI w., za sprawą Górskich, kościół parafialny przeszedł w ręce protestantów (luteran), a w 1607 r. w Miłosławiu miał miejsce synod luterański, na którym stworzono zręby organizacyjne protestantyzmu w Wielkopolsce. Miasto w okresie reformacji stanowiło ważny ośrodek dysydencki. Ok. 1620 r. nowy dziedzic, Łukasz Górski, ufundował nowy kościół, tym razem murowany, który został wybudowany jako zbór luterański. W 1629 r. Górski przekazał świątynię katolikom.
Warto nadmienić, że w rynku znajdował się niegdyś ratusz, wspomniany w 1601 r., który później spłonął. W 1682 r. istniało już tylko „miejsce ratuszowe”. W 1695 r. powstała w Miłosławiu szkoła parafialna.
W XVII w. rozwój miasta hamowały powtarzające się epidemie „morowego powietrza” i częste zmiany właścicieli. Od drugiej połowy tego stulecia kolejno włodarzami miasta byli: Jan Leopold Opaliński, Mikołaj Mycieiski, ks. Walerian Suchorski, Władysław Radomicki herbu Kotwicz, Stanisław Grabski. Miłosław dotkliwie ucierpiał w czasie „potopu” szwedzkiego w drugiej połowie XVII w. W 1656 r. przez miasto przechodziły oddziały Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego, do których dołączyła szlachta wielkopolska. W mieście wybuchła epidemia dżumy, przed którą mieszkańcy schronili się na wzgórzach schodzących się w lesie na pograniczu Miłosławia, Czeszewa, Orzechowa i Pięczkowa. Stąd wzgórza te nazywane są Dżumnymi Górami. Ponownie dżuma zapanowała w Miłosławi u w 1708 r. – zmarło wtedy 360 osób.
Zniszczenia dotknęły miasto także podczas wojny północnej na początku XVIII w., kiedy to zostało dwukrotnie spalone przez Szwedów. Wielkie pożary miały miejsce również w latach 1743 i 1746. W 1769 r. pod miastem starły się siły konfederatów barskich z forpocztami oddziału majora Jana Drewitza. Wojny i przemarsze wojsk – obok epidemii i pożarów – przyczyniły się upadku i wyludnienia miasta. Lepsze czasy nadeszły, kiedy w 1777 r. dobra miłosławskie kupił od Kajetana Grabskiego, stolnikowica bracławskiego, Maciej Nowina Mielżyński z Brudzewa, pułkownik wojsk koronnych, podkomorzy wschowski, starosta radziejowski i wałecki. Dzięki spisanej przez niego z mieszczanami w 1783 r. umowie dotyczącej podniesienia miasta z upadku Miłosław został odbudowany i stał się znaczącym ośrodkiem sukiennictwa. Liczba mieszkańców sukcesywnie wzrastała – w 1789 r. wynosiła 822. Wśród miłosławian było w tym czasie 109 rzemieślników (w tym 30 sukienników), 34 rolników i 4 kupców.
W chwili przejścia pod panowanie Prus po II rozbiorze Polski (1793 r.) miasto posiadało 130 domów, a liczba ludności osiągnęła stan 1104. Najliczniejsze grupy rzemieślników stanowili: szewcy (26), sukiennicy (21), krawcy i kuśnierze (15) oraz płóciennicy (5). Rzemiosło uprawiali tu także: postrzygacz, folusznik i farbiarz sukna. W 1800 r. wmieście istniało 135 domów, a liczba ludności wynosiła 959, w tym 131 Żydów. Rynek i niektóre ulice były już wówczas wybrukowane.
Pod koniec XVIII w. głównym zajęciem mieszkańców Miłosławia – obok rzemiosła – stał się handel. Miasto jako ważny ośrodek handlowy co tydzień było miejscem targów, a kilkanaście razy w roku odbywały się tu jarmarki. W 1799 r. Maciej Mielżyński założył fabrykę powozów. W pierwszej połowie XIX w. miłosławianie coraz powszechniej trudnili się garbarstwem, choć jednym z ich głównych zajęć nadal pozostawało sukiennictwo – w 1816 r. czynnych było 45 krosien. Miasto zamieszkiwane było wtedy przez 1127 osób.
W wyniku przeprowadzonego w 1791r. podziału administracyjnego Miłosław znalazł się w obrębie nowo utworzonego powiatu średzkiego. W 1807 r. ziemie miłosławskie objęte zostały granicami Księstwa Warszawskiego, a po klęsce Napoleona w 1815 r. weszły w skład Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W efekcie wprowadzonych przez Prusaków zmian administracyjnych utworzony został powiat wrzesiński, w którego granicach Miłosław pozostawał od 1818 r. aż po 1975 r. W 1833 r. na mocy wprowadzonego przez rząd pruski nowego prawa miejskiego 71 wielkopolskich miast prywatnych, w tym Miłosław, otrzymało status miast wolnych.
W 1817 r. w związku z niebezpieczeństwem zawalenia się kościoła św. Jakuba władze pruskie podjęły decyzję o jego zamknięciu. Na zły stan tej późnogotyckiej budowli miało wpływ jej ciężkie sklepienie, które było przyczyną pęknięć murów. W tym czasie nabożeństwa odprawiano w nie istniejącym już drewnianym kościele św. Piotra i Pawła w Bugaju, który w związku z zaistniałą sytuacją odnowił ówczesny dziedzic dóbr miłosławskich, starosta klonowski, Józef Mielżyński. Remontu i przebudowy kościoła św. Jakuba w latach 1843-1845 dokonał Seweryn Mielżyński, nadając mu styl gotyku romantycznego. Bryła kościoła powiększyła się o kruchtę przy głównym wejściu oraz o wejście z przedsionkiem od strony zachodniej. Szczyt fasady frontowej został zwieńczony wieżą, na której umieszczono krzyż, a poniżej zamontowano zegar. Około 1850 r. obok kościoła – na miejscu wcześniejszej drewnianej – powstała murowana neogotycka dzwonnica. Kolejna rozbudowa kościoła miała miejsce w latach 1912-1913. Dobudowano wówczas niskie nawy boczne, a od strony południowej – kaplicę grobową Kościelskich (ostatnich właścicieli dóbr miłosławskich).
W latach 1870-1872 nieopodal kościoła katolickiego zbudowano kościół ewangelicki. Powstał on częściowo z funduszy króla pruskiego, a po zwycięstwie nad Francją w wojnie z lat 1870-1871 cesarz Wilhelm I podarował kościołowi na dzwony kilka armat francuskich. Gmina ewangelicka, istniejąca w Miłosławiu od 1837 r. jako filia parafii we Wrześni, w 1855 r. została ustanowiona samodzielną parafią ewangelicko augsburską. Skupiała ona okolicznych kolonistów niemieckich i miejscowych urzędników państwowych. Zanim wzniesiono kościół, nabożeństwa odbywały się w szkole ewangelickiej.
Trzecim – obok katolickiego i ewangelickiego – skupiskiem wyznaniowym w Miłosławiu była gmina żydowska. W latach 1854-1856 na miejscu starej, drewnianej bóżnicy wzniesiono nową – murowaną, z pozłacaną kopułą. W 1940 r. bóżnica została zburzona przez hitlerowców, a obecnie jej miejsce zajmuje budynek Miłosławskiego Centrum Kultury i strażnica OSP.
Za życia Seweryna Mielżyńskiego (1804-1872) i Józefa Kościelskiego (1845-1911) – najwybitniejszych dziedziców Miłosławia – miasto było znaczącym ośrodkiem polskości w zaborze pruskim. Stąd wysyłano pomoc dla powstańców w okresie Powstania Listopadowego w latach 1830-1831, a także podczas Powstania Styczniowego w latach 1863-1865.
Najdonioślejsze jednak w historii Miłosławia zdarzenia miały związek z Wiosną Ludów w 1848 r. W mieście znajdował się jeden z obozów powstańczych, a 30 kwietnia 1848 r. oddziały polskie pod dowództwem Ludwika Mierosławskiego i Feliksa Białoskórskiego stoczyły pod Miłosławiem zwycięską bitwę z wojskami pruskimi dowodzonymi przez gen. Blumena. Przy kościele parafialnym, w miejscu pochowania poległych powstańców z 1848 r., w 1853 r. odsłonięty został pomnik kosynierów miłosławskich (zburzony przez hitlerowców w 1939 r.). W 1852 r. Miłosław i okolice nawiedziła epidemia cholery, której żniwem była śmierć ponad 300 tutejszych parafian.
Seweryn Józef Stanisław Gomo Mielżyński brał czynny udział w powstaniu listopadowym – jako uczestnik wyprawy gen. Dezyderego Chłapowskiego na Litwę awansował do stopnia rotmistrza i został odznaczony złotym krzyżem Virtuti Militari, a w 1831 r. był ranny w bitwie pod Szawlami. Po klęsce powstania do 1842 r. przebywał na emigracji w Europie Zachodniej, a po powrocie do swego majątku rozpoczął ożywioną działalność gospodarczą i kulturalną. W latach 1843-1844 rozpoczął prace nad rozbudową wzniesionej ok. 1830 r. parterowej altany. W efekcie trwających niemal nieprzerwanie przez ponad 20 lat prac budowlanych budynek uzyskał postać okazałej willi w stylu włoskiego renesansu, o wieloczłonowej nieregularnej bryle z dominującą nad całością wieżą. Do dzieł S.Mielżyńskiego należą także: stojąca obok pałacu neogotycka oficyna, pobliska szkoła, domek ogrodnika, a także zbudowane według wzorów francuskich budynki gospodarcze folwarku w Bugaju i zespół czworaków wzniesionych dla robotników folwarcznych. Ponadto wymienić trzeba
powstałe w okolicy: leśniczówkę w Bagatelce i zameczek myśliwski „Bażantarnia” o formie średniowiecznego zespołu
obronnego.
Seweryn Mielżyński oddawał się działalności patriotycznej: był współzałożycielem „Bazaru” – centrum polskości w
Poznaniu, w 1848 r. wszedł w skład Wydziału Wojennego Komitetu Narodowego. Poparł powstanie finansowo oraz udostępnił obozowi powstańczemu swe posiadłości. W latach 1848-1950 działał w Lidze Polskiej, a w latach 1858-1861 był posłem do sejmu pruskiego. Po upadku powstania styczniowego zaangażował się w działalność Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu.
Warto zwrócić uwagę także na działalność artystyczną hrabiego S.Mielżyńskiego, który w młodości odbył studia malarskie w Szwajcarii, a później stworzył wiele obrazów – głównie o tematyce religijnej i pejzaży. Był też autorem licznych akwarel, rysunków i szkiców. Spod jego pędzla wyszły m.in. dwa obrazy znajdujące się w kościele św. Jakuba w Miłosławiu: „Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny” (ołtarz główny) i „Ucieczka do Egiptu” (ołtarz w prawej nawie). S.Mielżyńskiemu przypisuje się autorstwo także innych obrazów w tym kościele. Przede wszystkim hrabia zasłużył się jednak jako kolekcjoner dzieł sztuki, tworząc jedną z pierwszych w Wielkopolsce kolekcji malarstwa, do której sam opracował po francusku naukowy katalog. Kolekcja ta, przekazana w testamencie Poznańskiemu Towarzystwu Przyjaciół Nauk, stanowi dziś część zbiorów Muzeum Narodowego.
Ostatnią wolą Sewerynostwa Mielżyńskich było też założenie w majątku miłosławskim Akademii Rolniczej. Do utworzenia tej wyższej szkoły wprawdzie nie doszło, ale powołana przez spadkobierców tzw. Rada Miłosławska przekazywała uzyskiwane dochody na zapomogi dla kształcącej się młodzieży. Z funduszy tych w latach 1875-1896 wykształciło się: 4 księży, 157 lekarzy i farmaceutów, 96 budowniczych, 9 agronomów, 3 inżynierów górników, 11 chemików, 4 weterynarzy, 4 leśników, 1 kolejarz i 1 rybak.
W 1845 r. z inicjatywy S.Mielżyńskiego w Miłosławiu założono Towarzystwo Kasy Oszczędności, które o 16 lat wyprzedziło pierwszą polską spółdzielnię kredytową (Towarzystwo Pożyczkowe dla Przemysłowców miasta Poznania). W drugiej połowie XIX stulecia miłosławianie zaczęli zajmować się na większą skalę wyrobem cegieł, ponadto trudnili się uprawą roli, hodowlą bydła, handlem i rzemiosłem, przy czym handel znajdował się w rękach żydowskich, Polacy natomiast opanowali rzemiosło. Znamienny był też upadek sukiennictwa. Półwiecze to przyniosło rozwój działalności organicznej, co przejawiło się poprzez utworzenie w Miłosławiu m.in. Banku Ludowego (1869 r.), Straży Ogniowej (1883 r.), Kółka Śpiewackiego Polskiego (1890 r.), Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1894 r.). Tu w 1866 r. powstało jedno z pierwszych kółek rolniczych pn. „Parafialne Ludowe Towarzystwo Rolnicze”. W 1875 r. przez Miłosław przeprowadzono linię kolejową Września – Jarocin, co miało ożywiający wpływ na rozwój miasta. W 1896 r. zbudowano browar parowy „Fortuna”, a w 1899 r. powstała fabryka cygar, które stały się największymi ówczesnymi zakładami Miłosławia. Pod koniec XIX w. w mieście istniało 139 domów, z których 83 należały do Polaków, 39 – do Żydów, a 17 – do Niemców. W 1893 r. naliczono tu 134 warsztaty rzemieślnicze. Wśród majstrów było m.in.: 29 szewców, 14 murarzy, 12 rzeźników, 10 cieśli, 9 krawców i 5 piekarzy. Działało tu także 4 przedsiębiorców budowlanych i 17 przedsiębiorców prowadzących hotele, domy zajezdne, restauracje i szynkarnie. W końcu stulecia w rynku otwarto dom towarowy.
Jednym z inicjatorów założenia Banku i jego pierwszych dyrektorów był Filip Skoraczewski (1838-1910), uczestnik powstania styczniowego, skazany za to zaocznie na karę śmierci. Przebywając na emigracji w Szwajcarii, ukończył leśnictwo na politechnice w Zurychu. Po powrocie do Wielkopolski używał przybranego nazwiska Ignacy Mieloszyk. W latach 1868-1909 był nadleśniczym w dobrach miłosławskich. W ramach prowadzonej na wysokim poziomie gospodarki leśnej założył plantacje wikliny, szkółki leśne i bażanciarnię, upowszechniał ochronę ptaków poprzez zakładanie sztucznych
gniazd, propagował szkolenie borowych, a także publikował liczne prace na temat leśnictwa oraz o historii Miłosławia. W 1888 r. przekazał do muzeum Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk zgromadzone przez siebie duże zbiory paleontologiczne i ornitologiczne. F.Skoraczewski udzielał się również społecznie w kółkach rolniczych, był prezesem Towarzystwa Przemysłowego (istniejącego od 1872 r.) oraz założycielem amatorskiego kółka teatralnego i domu starców.
Następca Seweryna Mielżyńskiego, jego bratanek – Józef, w 1895 r. sprzedał podupadły majątek w Miłosławiu Józefowi Teodorowi Kościelskiemu z Szarleja nad Gopłem, działaczowi politycznemu i poecie. Liczba mieszkańców miasta wynosiła
wtedy 2214. Józef Kościelski w latach 1865-1869 studiował prawo i nauki ekonomiczne na uniwersytetach w Heidelbergu i
Berlinie, w 1881 r. został członkiem pruskiej Izby Panów, a w 1884 r. wybrano go na posła do parlamentu Rzeszy, gdzie
został jednym z przywódców Koła Polskiego. Po złożeniu w 1894 r. mandatu poselskiego do Reichstagu J.Kościelski zajął
się działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną. W latach 1895-1899 rozbudował pałac w Miłosławiu o symetryczne
skrzydła frontowe i okazałą fasadę z czterokolumnowym portykiem jońskim. Jednocześnie podwyższono wieżę i zwieńczono elewację balustradą. Zabiegi te nadały budowli charakter monumentalnego pałacu w stylu neorenesansowym. W pałacu hrabia J.Kościelski zgromadził jedną z najświetniejszych w Wielkopolsce prywatnych bibliotek, która po I wojnie
światowej liczyła ok. 20 tys. woluminów. Nie mniej cenne były też: zbiory sztuki orientalnej, kolekcje porcelany oraz galeria malarstwa, obejmująca liczne płótna goszczących w Miłosławiu Juliana Fałata i Leona Wyczółkowskiego.
Największą sławą J.Kościelski okrył się jednak jako fundator pierwszego na ziemiach polskich pomnika Juliusza Słowackiego. Odsłonięcie pomnika, który stanął w parku miłosławskim, nastąpiło w 1899 r. Jako gość honorowy uczestniczył w tej uroczystości Henryk Sienkiewicz. J.Kościelski pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich na Rzeszę Niemiecką, a także brał udział w pracach Towarzystwa Sztuk Pięknych we Lwowie. Wspomagał materialnie studiującą młodzież polską oraz wspierał młodych pisarzy i poetów, w tym Jana Kasprowicza. Otaczał też opieką robotników, dla dzieci folwarcznych utrzymywał przedszkole, a najbiedniejszym dzieciom wydawał darmowe posiłki.
Na przełomie XIX i XX. w. w Miłosławiu istniały 4 szkoły, w tym 3 wyznaniowe: polska szkoła powszechna katolicka (sześcioklasowa) przy ul. Zamkowej, szkoła ewangelicka (jednoklasowa) przy ul. Sienkiewicza i szkoła żydowska (jednoklasowa) przy ul. Różowej. Przy ul. Kościelnej funkcjonowała niemiecka prywatna szkoła dla dziewcząt o niepełnym programie szkoły średniej. Na początku XX w. szerokim echem odbiły się wydarzenia wrzesińskie, kiedy to dzieci szkolne stawiły opór w obronie polskiej mowy. Również dzieci miłosławskie ze szkoły katolickiej w latach 1901 – 1904 i 1906 – 1907 podjęły strajki w obronie mowy ojczystej. Z inicjatywy J.Kościelskiego w 1901 r. powstał w Poznaniu społeczny komitet pomocy dla rodzin strajkujących dzieci.
W 1900 r. Miłosław liczył 2484 mieszkańców, a w 1912 r. liczba ludności osiągnęła stan 2571. Miłosław stanowił jedno z dwu miast w powiecie wrzesińskim o zdecydowanie polskim charakterze. Rozwój produkcji przemysłowej przyczyniał się do upadku rzemiosła – na początku XX w. w Miłosławiu było: 11 rzeźników, 6 szewców, po 3 kowali, ślusarzy i stolarzy, a po 2 krawców, młynarzy, szklarzy, piekarzy, murarzy, garncarzy, zegarmistrzów, stelmachów i siodlarzy oraz kilku rzemieślników innych profesji.
W 1915 r. powstała męska Drużyna Harcerska im. Jana Henryka Dąbrowskiego, której członkowie składali przysięgę
pod pomnikiem Juliusza Słowackiego w parku miłosławskim. W 1929 r. powstała Drużyna Żeńska im. Emilii Plater. W walkach o niepodległość podczas Powstania Wielkopolskiego w latach 1918-1919 brała udział 150-osobowa ochotnicza kompania miłosławska, która walczyła m.in. o Żnin, Szubin, Kcynię i Inowrocław. Wchodziła ona w skład batalionu wrzesińskiego, którym dowodził Władysław Wiewiórowski, nadleśniczy z Miłosławia.
Charakter miasta w okresie międzywojennym można określić jako handlowo-usługowy. Oprócz warsztatów rzemieślniczych na jego terenie działały wówczas: browar, młyn, gorzelnia, tartak i mleczarnia. Do 1924 r. funkcjonowała fabryka cygar, a w 1929 r. spłonęła garbarnia skór. W 1921 r. miasto posiadało 214 domów i 1499 mieszkańców. Znaczny spadek liczby ludności był wynikiem głównie wyjazdu do Niemiec mieszkańców narodowości niemieckiej i żydowskiej. Stan liczebny sprzed wojny Miłosław osiągnął w 1931r., gdy w mieście mieszkało 2469 osób. W 1939 r. liczba ludności wzrosła do 2950.
Spadkobiercą Józefa KościeIskiego był jego jedyny syn Władysław August Kościelski (1886-1933), bibliofil, mecenas sztuki i poeta. Władysław studiował literaturę i sztukę w Monachium, gdzie podczas I wojny światowej wydawał dzieła literatury polskiej w przekładach na język niemiecki. W 1919 r. założył Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”, którego nakładem ukazywały się arcydzieła literatury powszechnej i polskiej. Działalność wydawniczą po śmierci Władysława Kościelskiego kontynuowała jego żona Monika (1896-1959), w młodości aktorka scen warszawskich. Hrabina M.Kościelska była ostatnią dziedziczką dóbr miłosławskich. Na mocy jej zapisu testamentowego w 1961 r. w Genewie utworzona została Fundacja im. KościeIskich. Fundacja wspiera młodych literatów w kraju i za granicą. Nagroda im. Kościelskich ma prestiżowy charakter i jest najdłużej istniejącą w powojennym życiu kulturalnym polską nagrodą literacką. Wśród jej laureatów znaleźli się m.in.: Sławomir Mrożek, Zbigniew Herbert, Gustaw Herling-Grudziński, Kazimierz Orłoś, Stefan Chwin, Adam Michnik, Wisława Szymborska i Olga Tokarczuk.
Za okupacji hitlerowskiej w Miłosławiu nastąpiły liczne aresztowania i wysiedlenia do Generalnego Gubernatorstwa. W wyniku represji zginęło wielu mieszkańców Miłosławia (ich liczba w 1946 r. spadła do 2311). 22 stycznia 1945 r. miasto zajęły wojska radzieckie. Wycofujące się wojska niemieckie podpaliły i częściowo wysadziły w powietrze pałac miłosławski, który odbudowano dopiero w latach 1963-1969, adaptując go dla potrzeb szkoły. 1 września 1969 r. została w nim otwarta Szkoła Podstawowa im. Wiosny Ludów. Obecnie pałac jest siedzibą Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego. W okresie okupacji władze hitlerowskie nakazały rozbiórkę pomnika Słowackiego. Zdemontowane popiersie poety, przechowane w piwnicy spichlerza w Bugaju, w 1952 r. wróciło na swoje miejsce. W 1984 r. – w 85. rocznicę ufundowania pomnika – dokonano jego ponownego odsłonięcia, a scenariusz uroczystości nawiązywał do wydarzeń z 1899 r. Podobny przebieg miała ceremonia odsłonięcia odrestaurowanego pomnika zorganizowana z okazji 150-lecia Wiosny Ludów w 1998 r. Obie uroczystości zgromadziły w Miłosławiu wiele osobistości świata artystycznego i literackiego.
W 1948 r. miasto stanowiło miejsce centralnych uroczystości obchodów 100-lecia Wiosny Ludów, w których uczestniczyli przedstawiciele najwyższych władz państwowych z Bolesławem Bierutem na czele. Z tej okazji przed pałacem odsłonięto pomnik ku czci powstańców w postaci obelisku z sześcioma urnami zawierającymi ziemię z innych pól bitewnych okresu Wiosny Ludów (Trzemeszno, Grodzisk, Książ, Sokołowo, Buk i Rogalin). W 1995 r. pomnik został ponownie uroczyście odsłonięty – po uprzednim odrestaurowaniu i przeniesieniu na skwer przy ul. Zamkowej (w pobliżu kościoła i plebanii).
Jeszcze w 1945 r. w pomieszczeniach dawnej fabryki cygar uruchomiono szwalnię (późniejsze zakłady odzieżowe zostały rozbudowane). W 1949 r. otwarta została biblioteka miejska, a w 1950 r. rozpoczął działalność Ludowy Zespół Sportowy „Orlik”.
Podczas obchodów 650. rocznicy założenia miasta w 1964 r. odsłonięte zostały 3 pamiątkowe tablice: na budynku Urzędu Gminy (z początku XX w.) – tablica upamiętniająca 650-lecie istnienia Miłosławia (a właściwie pierwszej o nim wzmianki), na ścianie szkoły przy ul. Zamkowej – tablica na pamiątkę udziału dzieci w strajkach o mowę polską, a na gmachu „Bazaru” – tablica ku pamięci kosynierów, którzy stawili tu zwycięski opór Prusakom. Rynek natomiast otrzymał nazwę Placu Wiosny Ludów.
Z kolei w 1968 r. z okazji 120. rocznicy Wiosny Ludów odsłonięty został w miejscu manifestacji na terenie parku pamiątkowy głaz, a na zbiorowej mogile kosynierów przy kościele parafialnym wmurowano pamiątkową tablicę, pochodzącą ze zburzonego pomnika.
W 1977 r. rozpoczął działalność Gminny Ośrodek Kultury w Miłosławiu (obecnie Miłosławskie Centrum Kultury). W tym samym roku otwarto Muzeum Ziemi Miłosławskiej (dzisiejsza Galeria MCK). W 1978 r. zawiązało się Towarzystwo Miłośników Ziemi Miłosławskiej, które wraz z Ośrodkiem Kultury w 1981 r. zorganizowało sesję popularnonaukową poświęconą 80. rocznicy strajków szkolnych. Jej owocem było odsłonięcie w 1982 r. w centrum Miłosławia pomnika – głazu przypominającego postawę Dzieci Miłosławia z początku wieku. Od 1983 r. do 2004 r. na trasie Miłosław – Września odbywał się corocznie „Bieg Kosynierów”, a od 1985 r. w Miłosławiu organizowany jest cyklicznie Wojewódzki Konkurs Recytatorski im. Juliusza Słowackiego.
Wielkie wydarzenia kulturalne i uroczystości jubileuszowe miały miejsce w Miłosławiu także w 1998 r. z okazji 100-lecia działalności tutejszej Ochotniczej Straży Pożarnej. Na budynku strażnicy odsłonięto wówczas pamiątkową tablicę. W tym samym roku obchodzono wspomnianą już 150. rocznicę Wiosny Ludów, w związku z którą odrestaurowany został pomnik kosynierów w postaci kapliczki z figurą św. Wawrzyńca usytuowany przy kościele parafialnym. W kościelnej kaplicy natomiast odsłonięta została tablica poświęcona Wojciechowi Kościelskiemu (1919-1947), synowi Władysława i Moniki, poecie, żołnierzowi sił polskich na Zachodzie w czasie II wojny światowej, zmarłemu tragicznie we Francji. Na uroczystość tę przybyła z Londynu żona poety – Janina Kościelska. W 1999 r. obchodzono 100. rocznicę odsłonięcia pomnika Juliusza Słowackiego, a w 2001 r. odbyły się obchody 100. rocznicy strajków szkolnych. W 2002 r. zespołowi pałacowo-parkowemu w Miłosławiu nadano imię Rodziny Kościelskich, a 12 października tego roku miasto stało się kulturalną stolicą polskiej prowincji. Wówczas bowiem po raz pierwszy w dawnym majątku rodziny fundatorów zorganizowana została uroczystość wręczenia literackiej nagrody im. Kościelskich – jej laureatką w 2002 r. została Olga Stanisławska. Odtąd co 3 lata Miłosław jest miejscem uroczystości związanych z wręczaniem tej prestiżowej nagrody. W 2005 r. odebrał ją tutaj Jacek Dehnel.